Mehmet Şimşek geçen ay Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştüğünde , davasını savunmak için sadece sözlerle gelmedi.
Ekonomist ve eski maliye bakanı, iki buçuk saat süren görüşmede Türkiye ekonomisine ilişkin elindeki tüm verileri ortaya koydu.
Toplantıya aşina olan üç kaynak Middle East Eye’a yaptığı açıklamada, sunumun Erdoğan’ı rahatsız ettiğini söyledi. Cumhurbaşkanı Şimşek’in sözlerinin yeterli olduğunu vurguladı.
BankaDunyasi adlı internet sitesinde yer alan habere göre, Şimşek, sunumuna devam ederek, “Tüm verileri görmeniz ve neler olduğunu anlamanız gerekiyor” dedi.
Bu, Nisan ile 14 Mayıs’taki Türkiye seçimleri arasında yaptıkları ve Erdoğan’ın Şimşek’i yeni maliye ve hazine bakanı olması için ikna etmeye çalıştığı pek çok görüşmeden biriydi .
Ama Şimşek kıpırdamadı. 2015’ten 2018’e kadar ekonomi ve mali işlerden sorumlu başbakan yardımcısı olarak görev yapan önceki AKP hükümetlerinin gazisi, Türkiye’nin ekonomik yapısında, Erdoğan’ın alışılmışın dışında temel para politikasıyla doğrudan çelişecek geniş bir revizyon talep etti.
Erdoğan’ın düşük faiz takıntısı ve kredi büyümesine, ücret artışlarına, vergi affına ve bedava gaza dayalı ekonomi politikası, enflasyondaki yüksek gidişatına rağmen geçen ayki seçimlerde ona kısmen bir dönem daha şans verdi.
Yine de sorunlu olmaya devam ediyor. Hükümet, seçimler öncesinde lirayı istikrara kavuşturmak için arka kapı yöntemlerini kullandı ve merkez bankasının tüm rezervlerini yaktı.
Erdoğan, 2021’den bu yana Katar, BAE, Rusya ve Azerbaycan gibi bölgesel komşularıyla bir dizi para takası veya mevduat anlaşması yoluyla ekonomik programını da destekledi.
Ancak yakın zamanda bilinmeyen bir yabancı ülkenin 5 milyar dolarlık mevduatından sonra bile, yerel bankalardan iç borçlanmayı içeren merkez bankasının rezervleri şu anda eksi 5 milyar dolarda, 2 Haziran itibariyle tarihi bir düşük seviyede. Uzmanlar, Ankara aynı rotayı izlemeye devam ederse bir ödemeler dengesi krizinden korkuyor.
YERLERİNDE DURMAK
Erdoğan ve müttefikleri, büyüme ve istihdam yaratacağı ve ticaret açığını azaltacağı konusunda ısrar ederek politikalarını aylardır savunuyorlar. Savunucuları, işsizliğin geçen yıl yüzde 12’den yüzde 10’a düştüğünü ve gayri safi yurtiçi hasılanın 2022’de yüzde 5 büyüme kaydettiğini belirtiyor.
Bununla birlikte, Mayıs ayı itibarıyla enflasyon hala yüzde 40’a yakın ve ticaret açığı, 2023’ün ilk beş ayında yıllık yaklaşık yüzde 30 artışla 57,8 milyar dolara ulaştı. Bu arada Türk ihracatçıları, Mısır gibi istihdam maliyetlerinin çok daha düşük olduğu yerlerde halihazırda alternatif üretim üsleri ararken, rekabet güçlerini kaybettiklerini söylüyorlar.
Şimşek geçen ay yaptığı toplantıda defalarca Erdoğan’ın dış kaynaklı para politikasının sürdürülemez olduğunu söyledi. “Su taşıyarak bu değirmeni çalıştıramazsınız” diyen Şimşek, ekonominin dışarıdan biraz yardımla yönetilemeyeceğini ima eden bir üslupla konuştu.
Bununla birlikte Erdoğan, İslami olmadığına inandığı, Kuran’ın temel mesajına aykırı olan faiz oranları konusunda zeminini korumaya çalıştı. Şimşek daha sonra Cumhurbaşkanı’nı içinde yaşadığımız dünyayı görmezden gelmenin mümkün olmadığına ikna etmeye çalıştı.
Şimşek sözcüsü yorum yapmaktan kaçındı. Türkiye cumhurbaşkanlığının da Erdoğan’ın kişisel görüşmeleri hakkında yorum yapmama konusunda uzun süredir devam eden bir politikası var.
Şimşek’in cumhurbaşkanı ile müzakerelerini bilen bir kaynak Middle East Eye’a “Mevcut ve eski bakanlardan, milletvekillerinden ve aklınıza gelebilecek herkesten Erdoğan’ın teklifini kabul etmesi ve ekonomi bakanı olarak gelmesi için Şimşek’e çığ gibi telefon geldi” dedi. “Ona Türkiye ekonomisini kurtarması gerektiğini söylüyorlardı.”
Kaynak sonunda Şimşek’in teklifi kabul etmek zorunda kaldığını söyledi: Erdoğan’a ancak bu kadar çok hayır diyebilirsiniz.
İkinci bir kaynak, Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar ve ünlü drone üreticisi Baykar’ı ortak yöneten ağabeyi Haluk’un da cumhurbaşkanını düşük faiz oranları konusunda yanıldığına ve Şimşek’e ihtiyacı olduğuna ikna etmeye çalıştığını söyledi. Kaynak, “Açıkça başardılar” diye ekledi.
Özellikle Şimşek’in atanmasının ardından Twitter’da açık sözlü olan Haluk Bayraktar, Şimşek’i ve yeni tercihi olan Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ı yüksek sesle ve net bir şekilde tebrik etti .
Üçüncü bir kaynak, MEE’ye yaptığı açıklamada, “Baykar’ın üretimi sürdürmek için sürekli ithalat ve ihracatla uğraştığı Haluk Bayraktar’ın Erdoğan’la ekonominin durumunu bir ihracatçı olarak konuşması pek de şaşırtıcı olmayabilir” dedi. Baykar’ın sözcüsü yorum yapmaktan kaçındı.
TAKIMDA BİR RAKİP
Kaynaklar bu ayın başlarında MEE’ye, Şimşek’in Erdoğan’a gösterge faiz oranlarını kademeli olarak yüzde 8,5’ten yüzde 25’e çıkaracağı 18 aylık bir süre teklif ettiğini söyledi.
Erdoğan’ın Şimşek ile konuşmalarına aşina olan ayrı bir kaynak, cumhurbaşkanının kendisine ekonomiyi düzeltmek için ne gerekiyorsa vermeyi kabul ettiğini söyledi. Kaynak, “Şimşek ona hükümetin son yıllarda kara listeye aldığı kişilerle çalışacağını söyledi” dedi. “Erdoğan da sorun olmayacağını söyledi.”
Uluslararası yatırımcılar ve yerel ekonomistler arasında, agresif bir faiz artışı büyümeyi yavaşlatırsa ve önümüzdeki yıl yapılacak belediye seçimleri öncesinde istihdama mal olursa, Erdoğan’ın yakın gelecekte Şimşek’i işten çıkarabileceğine dair endişeler var. Erdoğan, İstanbul, Ankara ve Antalya’yı muhalefetten geri almaya kararlı.
Bu nedenle Erdoğan, tartışmalı Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nu, kredi akışıyla ilgilenen kilit bir kurum olan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) devretmeye karar verdiğinde herkes oldukça endişeliydi.
Kaynak, Şimşek’in BDDK’nın rolü için Erdoğan’a üç tavsiyede bulunduğunu, Erdoğan’ın daha sonra Kavcioğlu’nu seçtiğini ancak Şimşek’in ne gerekiyorsa yapacağı konusunda ısrar ettiğini söyledi.
Erdoğan, rakiplerini birbirlerini kontrol etmek için kullanmak üzere kilit konumlara atamasıyla tanınıyor.
Kaynak, “Şimşek, Erdoğan’ın kontrolü elden bırakmadığını ve bunun onu uzun vadede tedirgin edebileceğini görüyor” diye ekledi.
Şimşek’e yakın kişiler de MEE’ye, yeni maliye bakanının göreve gelir gelmez çevresine ekonomik durumun tahmin ettiğinden daha kötü olduğunu söylediğini aktardı.
Şimşek’e yakın bir başka kişi ise, yeni maliye bakanı Erdoğan’ı faiz oranlarında ve yeni merkez bankası başkanı seçiminde liderliğini sürdürmeye ikna ederek “okyanusu aştığında” kimsenin küçük ayrıntılara odaklanmaması gerektiğini söyledi .
Söz konusu kişi, “Kavcıoğlu ertesi gün Şimşek’i ziyaret etti ve tam desteğini sundu” dedi. “Sonuçta Kavcioğlu’nun 30 yıllık bir bankacılık kariyeri var.”
Yorumlar kapalı.