Maksim Gorki ‘Günlüğümden Notlar’ kitabında Anton Çehov için şunu söyler: ‘Çehov hakkında çok fazla şey yazılabilir, fakat ustaca ve güzel bir şekilde yazılmaları gerekir ve ben bunu yapamam.’
Oldukça nahif ve mütevazi bir söz. Hele bu sözü Gorki söylemişse. Çünkü o, Çehov’un hem en yakın dostlarından biridir hem de kendisi bir edebiyatçı ve yazardır.
Çehov üzerine ne ustaca ne de güzel bir yazı yazabilirim. Ben yalnızca bir Çehov hayranıyım. Yalnız şunu söyleyebilirim: Anton Çehov’un öykülerini kendime ve dostlarıma okumaktan büyük keyif alırım.
Yazarın öykülerini gülerek, duygulanarak ve düşünerek birbirimize okuyoruz; çünkü öykülerinin kahramanlarına yabancılık hissetmeyiz. Genel anlamda öykülerdeki kişiler tanıdık, bildik gelir bize. Bunlar çevremizde, en yakınımızda, yanı başımızda olan kişilerdir. Böylece öyküleri okurken tanıdığımız veya bildiğimiz birine, hatta kendimize atıfta bulunabiliyoruz.
A.Çehov öykülerinde Rus halkından kişileri çizerken, aslında bütün dünyada rastlayabileceğimiz kişileri resmetmiştir. Günlük hayatta gündelik işlerini gören farklı sınıf ve mesleklerden gelen insanlardır söz konusu olan. İşçiler, köylüler, doktorlar, köy öğretmenleri, derecelerine göre memurlar, yeteneksiz sanatçılar, sayfiye evlerindeki yazlıkçılar, sarhoşlar, evliler, bekarlar, çocuklar, aptal aşıklar, çekilmez, lüzumsuz ve kılıflı adamlar gibi binlerce karakter ironi, düşünce ve mizah yüklü gözlerimizin önünde resmigeçit yapar.
Ayrıca Çehov bir oyun yazarıdır. Yazarın birçok tiyatro eseri vardır. Anton Çehov tiyatrosundan söz edilir ki, tiyatrosu modern tiyatro sanatında önemli bir yer tutar. Ama onun oyun kişileri ayrı bir yazının konusu olabilir.
Aynı zamanda A. Çehov yazı yazmaya dair meşhur sözleri bulunan bir sanatçıdır. Sanatçının eserleri de söyledikleri de yazmak isteyenler için vazgeçilmez başvuru kaynakları ve temel taşlardandır.
Çehov’un üslubu ve tekniği bilindiği üzere sade, açık ve kısadır; tıpkı Ockham’ın Usturası gibi yalın, net ve karmaşadan uzaktır! Onun sanatında edebiyat yapmak, retorik olmak ve beylik söz yoktur. Öykülerinde de bu karakterdeki kişilere karşı acımasız ve ironiktir.
Çehov öykülerinde tadına vardığımız şey, Anton Çehov’un kişiliğinde de var olan gerçek bilgelik ve mütevazi bir büyüklüktür.
