Suriye geçiş yönetimi Devlet Başkanı Ahmed eş-Şera yeni anayasa beyannamesini imzaladı.
Eş-Şera’nın 13 Mart’ta imzaladığı 53 maddelik beyanname, geçici anayasa görevi görecek.
Asıl anayasanın hazırlanmasının beş yıl sürmesi planlanıyor.
Beyanname, önceki Suriye anayasasında olduğu gibi Suriye Devlet Başkanı’nın Müslüman olmasını zorunlu tutuyor ve İslam kanunlarının yasamanın temel kaynağını teşkil ettiğini vurguluyor.
Geçici anayasaya, ülkenin resmi adının Suriye Arap Cumhuriyeti olarak kalmasını öngörüyor.
Belge ayrıca güçler ayrılığı, yargı bağımsızlığı, kadın hakları, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü gibi temel unsurları da koruma altına alıyor.
Eş-Şera belgeyi imzalarken “Suriye için zulmü adalet ile değiştirdiğimiz yeni bir tarih olmasını temenni ediyoruz” diye konuştu.
Şam yönetimi, 8 Aralık’ta Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından Ocak’ta Suriye’nin eski anayasasını, meclisini, devlet kurumlarını ve güvenlik kurumlarını feshetti.
Bunun yerine seçimler düzenlenene kadar ülkeyi yönetecek bir geçiş yönetimi kuruldu ve başına Ahmed eş-Şera atandı.
Eş-Şera, Mart başında yedi kişilik bir anayasa komitesi kurarak “geçiş dönemi için hukuki çerçeveyi düzenleyecek” yeni anayasa beyannamesi hazırlama görevi verdi.
Anayasa komitesinin başkanı Dr. Abdülhamid el-Awak, beyannamenin “toplumsal güvenlik ile haklar ve özgürlükler arasında denge kurmayı” amaçladığını söyledi.
Aynı zamanda Mardin Artuk Üniversitesi öğretim üyesi olan el-Awak, devlet başkanının geçiş döneminde olağanüstü hal ilan etme yetkisine sahip olacağını belirtti.
El-Awak, yeni kurulacak bir “Halk Meclisi”nin yasamada tamamen söz sahibi olacağını vurguladı.
Bu meclisin üyelerinin üçte ikisi eş-Şera tarafından seçilen bir komite tarafından atanacak. Üçte biriyse Suriye devlet başkanı tarafından seçilecek.
Suriye’nin kalıcı anayasasını hazırlamak için yeni bir komite kurulacak.
‘Esad’ın dayattığı politikaları andırıyor’
Suriye’nin kuzeydoğusunu kontrol eden Suriye Demokratik Güçleri (SDG), geçici anayasayı sert dille eleştirerek reddetti.
SDG’den yapılan açıklamada beyannamenin maddeleri ve genel çerçevesi bakımından devrilen Beşar Esad’ın Baas hükümeti tarafından dayatılan politikaları andırdığı eleştirisi yapıldı.
Ayrıca geçici anayasanın Kürtler ve Hristiyanlar gibi Suriye’deki etnik ve dini azınlıkları görmezden geldiği ifade edildi.
SDG, “Dar görüşlü uygulamalar ve çağ dışı siyasi fikirlerin” Suriye’yi geriye götüreceği ve ülkedeki anlaşmazlıkları derinleştirebileceği uyarısını yaptı.
Ahmed eş-Şera ve SDG komutanı Mazlum Abdi, 10 Mart’ta SDG’nin ve kontrolündeki bölgelerin Şam’a bağlanması için sekiz maddelik bir anlaşma imzaladı.
Anlaşmada Kürtler dahil tüm azınlıkların haklarının gözetileceği ve Kürtlere anayasal haklar verileceği ifade ediliyor.
Köktenciler İslam’ın ‘tek’ kaynak olmamasına tepkili
Hem köktenci düşünürler hem de radikal cihatçılar da geçici anayasaya tepki gösterdi.
Tepkinin en önemli nedeni, İslam’ın “tek” değil “ana” yasama kaynağı olduğu yönündeki maddeydi.
BBC İzleme Servisi, tepkilerin çoğunlukla Telegram kanallarından dile getirildiğini aktarıyor. Bu kişiler arasında Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) karşıtı olarak bilinen isimler de yer alıyor.
Köktenciler, Şeriat kanunlarının yasaların “tek” kaynağı olmasını ve bunun geçici anayasada açıkça belirtilmesini istiyor.
Devlet başkanının Müslüman olması maddesinin de yetersiz olduğunu savunan köktenciler, Suriye’nin “Müslüman bir devlet” olarak geçirilmesi taraftarı.
Bazıları Dürzi, Alevi ve İsmaililerin de Müslüman olarak sayılmasının ya da sadece Sunni Müslümanların ülkeyi yönetebileceğine dair bir madde olmamasının, bir gün azınlık gruplarının da liderlik pozisyonlarına gelebileceğini söyleyerek, karşı çıkıyor.
Müslüman ve Müslüman olmayanların bir tutulmasına da tepki gösteren köktenciler, tüm dini ve etnik azınlıkların hak ve özgürlüklerinin korunacak olmasına da karşı.
HTŞ hükümetini yerdikleri açıklamalarında dolaylı olarak “mücahitlere” harekete geçme çağrısında bulunanlar da oldu, ancak içeriği belirtilmedi.
Türkiye’den Şam’a üst düzey ziyaret
Suriye’de geçici anayasanın imzalandığı gün Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın aralarında bulunduğu bir heyet Şam’da mevkidaşları ve Ahmed eş-Şera ile bir araya geldi.
Yaklaşık üç saat süren temaslarda Türkiye-Suriye ilişkileri ve bölgedeki güncel gelişmelerin ele alındığı belirtildi.
Dışişleri Bakanı Fidan, Suriye ziyaretinin ardından TV100 canlı yayınında soruları yanıtladı.
Geçici yönetim ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasındaki anlaşmanın Şam ziyaretinde ele alındığını ve Türkiye’nin endişelerini dile getirdiğini belirten Fidan, “Biz hiçbir zaman için orada bir otonomi veya özerklik arayışına ilişkin bir taviz olduğunu düşünmüyoruz” dedi.
“Yeni yönetime telkinimiz Suriye Kürtlerinin haklarının verilmesi, bu hem Cumhurbaşkanımız hem de Türkiye için fevkalade önemli” diye konuşan Fidan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Biz Suriye devletinden ne bekliyoruz? Kürtlere bütün haklarının verilmesi gerekiyor. Ama buna mukabil oradaki terör yapısının ortadan kalkması, silah unsuru bütün imkan ve kabiliyetlerini devlete teslim etmesi gerekli.”
Fidan anlaşmanın olumlu bir adım olduğunu ancak etkilerine ilişkin bir şey söylemek için “bundan sonra atılacak adımların” görülmesi gerektiğini belirtti.
BBC Türkçe
